دندان قروچه ( براکسیسم )

Braxism واژه ای علمی برای سائیدن دندانها یا فشردن دو فک بهم به خصوص در حین خواب یا تحت فشار روحی است . این واژه از کلمه یونانی ( by chein ) به معنای دندان قروچه گرفته شده است . clenching یک نوع شایع از براکسیسم است و عبارت است از بستن غیرعمدی دندانها روی هم در وضعیت جویدن که شدت حرکات عمومی آن تا 14 برابر حالت نرمال است .

مطالعات زیادی در مورد دلیل رخ دادن براکسیسم انجام شده است اما هیچ کسی دلیل قطعی بروز آن را نمی داند . به هر حال وقتی در مورد براکسیسم صحبت می شود استرس و فشار روحی باید به عنوان یک عامل اساسی در نظر گرفته شود . استرسهای روزانه در بسیاری از افراد عامل آغاز براکسیسم است . البته احتمال دارد که برخی از افراد مبتلا به آن هرکز علائمی ناشی از آن را تجربه نکنند . امکان دارد بروز یا عدم بروز علائم این اختلال با ترکیب پیچیده ای از عوامل مختلف در ارتباط باشد مانند : میزان فشار روحی ، مدت زمان سائیدن یا فشردن دندانها ، مرتب یا نامرتب بودن دندانها ، وضعیت بدنی ، عادات بد خوابیدن و ...

علائم و نشانه های براکسیسم که ممکن است دیده شود عبارت است از :
- سائیدگی دندانها
- ترک برداشتن و شکستن دندانها
- حساس شدن دندانها
- تحلیل لثه یا ایجاد شیارهایی در نزیک خط لثه بر روی دندانها
- لقی دندانها
- تشکیل پاکتهای پریودنتال
- زخم شدن شدن گونه
- درد عضلانی
- سردرد
- مشکلات TMJ
- گوش درد
- شکایت از درد فک و صورت در هنگام بیدار شدن از خواب
- مکیدن انگشت شصت دست توسط کودک
- گاز گرفتن ناخن ها
- جویدن سطح داخلی گونه ها
- بی خوابی و افسردگی و ...

اگر براکسیسم در اثر استرس ایجاد شده باشد تا زمان وجود استرس ادامه خواهد داشت . برخی از موارد این اختلال در کودکان در نوعی واکنش طبیعی به رشد و تکامل است و معمولاً با رسیدن به سن نوجوانی بهبود می یابد . بیشتر کودکان با رویش دندانهای دائمی این عادت را ترک می کنند چون دندانهای دائمی به درد حساس ترند .
* درمان : ممکن است بتوان بدون در نظر گرفتن علت ایجاد با آرامش قبل از خواب تا حدی آن را کنترل کرد . بطور مثال گرفتن دوش آب گرم ، گوش دادن به موسیقی ملایم یا خواندن کتاب قبل از خواب می تواند در دستیابی به آرامش مؤثر باشد .
هدف از درمان براکسیسم ، کاهش درد ، پیشگیری از آسیب دندانها و کاهش عادت فشردن دندانها روی هم است .
برای کمک به کاهش درد برخی از اقدامات قابل انجام توسط بیمار به شرح زیر است :
- آزاد و شل نگهداشتن عضلات صورت در طول روز با این هدف که شل نگه داشتن عضلات صورت به یک عادت تبدیل شود می توان به بیمار توصیه کرد در حالی که دندانها از هم جدا و لب ها بسته هستند زبان را در حال استراحت پشت دندانهای بالا نگه دارد .
- یادگیری تمرینات کششی عضلات برای باز کردن و تعادل طبیعی و حرکات عضلات و مفصل در طرفین سر
- قرار دادن یخ یا آب گرم روی عضلات دردناک
- اجتناب از خوردن غذاهای سفت مثل آب نبات ، استیک ، گردن و فندق
- نوشیدن آب به مقدار زیاد
- تلاش برای کاهش استرس روزانه و یادگیری روشهای دستیابی به آرامش
- خوابیدن به اندازه کافی
به طور سنتی برای درمان این اختلال از یک وسیله پلاستیکی نظیر Night- guard استفاده می شود .
این وسیله بین دندانهای بالا و پایین سدی ایجاد می کند که سبب متوقف شدن سائیدن دو قوس فکی روی هم می شود . در واقع این وسیله به جای سطح اکلوزال دندانها سائیده می شود .
به هر حال این وسیله راه حل درمان این اختلال نیست و تنها سبب کاهش عوارض ناشی از آن می شود.